Stel je voor.
Je bent net klaar met de middelbare school en loopt na een lange zomervakantie voor het eerst het gebouw van je vervolgopleiding binnen. Je hebt over een kwartier een practicum in lokaal 4.12, maar hoe vind je in vredesnaam dat lokaal in dit gigantische gebouw? En wat is een practicum eigenlijk en heb je wel echt goed op je rooster gekeken?
Wanneer je als jong volwassene een nieuwe studie begint, stap je een volledig nieuwe wereld binnen waar je nog niet kunt overzien hoe alles werkt.
Maar met je enthousiasme, het vertrouwen dat je uiteindelijk heus zult wennen én wat hulp van anderen, vind je uiteindelijk je plek. Je plek die je zo bewust gekozen hebt.
Precies zo werkt het met social media-platform Mastodon.
Mastodon? Wat is dat?
Mastodon is een sociaal netwerk met een open karakter. Het is decentraal en dat betekent dat het niet in handen is van één bedrijf of persoon, zoals Facebook en Instagram van Meta zijn en X van Elon Musk.
Mastodon bestaat uit talloze servers die stuk voor stuk onafhankelijk zijn en met elkaar verbonden. Zo vormt het één wereldwijd netwerk, dat ook wel de Fediverse wordt genoemd.

Op die manier blijft Mastodon van ons allemaal en kunnen de mensen die zich er aan de achterkant zo voor inzetten dat doen zonder blut te worden (maar dat voor later).
Het is heerlijk dat er geen advertenties zijn en geen akelige big-tech-mensen die met jouw data geld verdienen om nare dingen mee te doen. En het is ook heerlijk dat er geen algoritme is dat bepaalt wat jij te zien krijgt. Jij bepaalt zelf wat er in je tijdlijn komt.
Dat er geen algoritme is dat jouw tijdlijn bepaalt (en contentmakers laat kronkelen om zichtbaar te worden) is geweldig – maar het is ook wennen. Want we zijn verwend met platformen als Facebook, Instagram, Twitter en LinkedIn die ons zo snel mogelijk verslaafd willen maken en dus direct alles uit de kast trekken om ons te vermaken.
Op Mastodon moet je wat moeite doen om je tijdlijn stap voor stap gevuld te krijgen met boeiende content.
En die moeite kan je misschien afschrikken, maar geloof me (ik zit nu ruim 1,5 jaar op Mastodon): het is de moeite waard.
Als je wilt, help ik je met deze combinatie van een stappenplan, tips en vragen. Komtie!
Stap 1: Kies een instance en maak een account
Mastodon bestaat uit talloze servers of instances en om een account aan te maken, kies je dus een instance waar je je bij wilt aansluiten.
Je kunt bijvoorbeeld een grote instance kiezen zoals mastodon.social waardoor je wat sneller van alles langs ziet komen. Je kunt ook bijvoorbeeld kiezen op taal (zoals mastodon.nl) of op interesse zoals een instance over duurzaamheid.
Kies vooral een instance waarvan jij denkt dat je je er thuis zult voelen, bijvoorbeeld omdat de communicy-regels bij je passen.
Ik zat zelf bijvoorbeeld eerst op mastodon.social omdat Bits of Freedom, Marleen Sticker en Waag daar zitten en ik via hen op Mastodon kwam. Maar ik schrijf en lees het liefst in het Nederlands en ben veel met taal bezig en ontdekte daar wat minder en zag veel Engels-talige berichten.
Dus ik stapte over op mastodon.nl en dat maakte het voor mij direct meer interessant.
Je kunt altijd en elk moment overstappen van instance, dus je hoeft niet gestresst te raken over deze eerste stap (Hier vind je een artikel waar uitgelegd wordt hoe je overstapt en dat werkte super goed).
Kortom: kies een instance via deze behulpzame site en maak op de gekozen instance een account aan.
Stap 2: Stel je profiel in

Zoals bij alle social media is het fijn als je kunt zien wie iemand is en waar iemand over schrijft. Stel dus een profielfoto in. Dat kan een portretfoto zijn, maar als je wilt kan het ook een avatar zijn. Je kunt je eigen naam instellen (dat heb ik zelf, want ik vind het bij anderen ook fijn om te weten dat iemand een echt mens is), of een nickname gebruiken.
Dan schrijf je een korte profieltekst waarin je iets over jezelf vertelt en waardoor mensen een indruk krijgen van waar je over schrijft. Geen stress, je kunt dat berichtje altijd weer veranderen, het belangrijkste is dat je laat zien dat je een mens bent en dat je een beetje moeite doet :~)
En: perfectionisme is nergens voor nodig, maar je maakt maar één keer een eerste indruk. En als die eerste indruk is: “O, dit is iemand die geen profielfoto heeft en niets over zichzelf schrijft”, dan is dat geen indruk die voor verbinding zorgt.

~ 3 voorbeelden van profielen en hun bio ~
Je kunt ook linkjes instellen bij je profiel om bijvoorbeeld naar je eigen site te verwijzen, naar je LinkedIn-profiel of iets anders.
Tip: stel je “posting language” op Nederlands (als je in het Nederlands schrijft). Mensen gebruiken soms filters voor specifieke talen en het geeft mensen ook de gelegenheid om automatisch je berichten te vertalen als ze Mastodon’s built-in translation system gebruiken (negeer deze extra tip eventueel voor nu als het je te veel is – stap voor stap!).
Stap 3: Installeer een app op je telefoon
Nee, ik wil je niet telefoonverslaafde maken, eerder het omgekeerde.
Maar het kost nou eenmaal wat tijd en wennen om je thuis te voelen op Mastodon en met een app op je telefoon gaat dat sneller. Je kunt ‘m later altijd weer deleten.
Ik gebruik zelf de app Ivory en hoor ook goede verhalen over Icecubes en je kunt natuurlijk beginnen met de eigen app van Mastodon (maar ik vond het leuker worden met Ivory).
Stap 4: Schrijf een voorstel-post
Op Mastodon schrijven veel mensen een wat langere voorstel-post (of een heel draadje met meerdere berichten). Die voorstelpost pinnen ze dan vast bovenaan hun profiel (kijk op mijn profiel voor een voorbeeld als je zin hebt).
Op die manier maak je het mensen nog makkelijker om te zien wat voor vlees ze in de kuip hebben én je geeft behulpzame anderen de mogelijkheid om jouw voorstelpost te boosten (delen) waardoor meer mensen ‘m zien en jou kunnen ontdekken. Gebruik vooral ook hashtags in die voorstelpost (daar schrijf ik verderop over).
Je kunt 500 tekens gebruiken in een post en het is gebruikelijk om draadjes te maken als je langere teksten schrijft. Dan gebruik je bijvoorbeeld de emoji van een klosje garen en nummert je posts. De eerste krijgt onderaan een /1, de tweede een /2 enzovoort.
Heel handig: je kunt die voorstelpost later gewoon weer editen en ook later hashtags toevoegen of verwijderen.
Stap 5: Volg een aantal hashtags
Mastodon gebruikt geen algoritmes en bepaalt niet voor jou wat je te zien krijgt. Er wordt ook niet op andere sites getracht om dat dan weer aan jou te koppelen.
Je bepaalt zelf wat je te zien krijgt en moet zelf aan de slag om dat te vinden.
Een goede manier om dat te doen is het volgen van hashtags. Zelf volg ik bijvoorbeeld op m’n persoonlijke profiel hashtags als #lezen #boeken #schrijven #vogels #balfolk #DiatonicAccordeon en #breien. En op m’n werkprofiel volg ik #marketing en #copywriting.
Door hashtags te volgen (en in je eigen berichten te verwerken) ontdek je interessante onderwerpen én interessante mensen die je kunt gaan volgen.
Stap 6: Zet ‘m op
Dat waren alle stappen. Je bent klaar om Mastodon tot je stamkroeg, je clubhuis en je dorpsplein te maken. En als ondernemer misschien een uitbreiding van je eigen kampvuur.
Ik geef hieronder nog een paar extra tips, maar met deze stappen kun je beginnen. Beginnen én doorgaan.
Want elk social media-kanaal is even wennen. Mensen die voor het eerst op LinkedIn komen voelen zich ook onwennig en ongemakkelijk, en toen je misschien ooit op Hyves of Twitter kwam wist je ook niet goed waar te beginnen.
Maar net als op die nieuwe school wordt het met wat moeite, wat inzet en wat hulp echt leuk. Als je maar op komt dagen.
En dat is de moeite, want je bouwt dan verder aan iets dat niet van big tech is, maar van iedereen. Van onszelf.
Tip 1: Vind leuke anderen – via anderen
Via andere mensen kun je andere mensen ontdekken. Blader door hun tijdlijn en lees wat er geschreven wordt en hoe en door wie gereageerd. Bekijk die profielen en volg mensen als ze je leuk lijken.
Ga mensen wel bij voorkeur pas volgen als je je eigen profiel op orde hebt (zie het stappenplan hierboven).
Mensen ontvangen namelijk een melding dat je ze volgt, en als iemand dan nieuwsgierig gaat kijken wie jij bent (en of je iemand bent om terug te volgen), en diegene ziet alleen een kale profielfoto en een profielnaam, dan is dat een gemiste kans tot verbinding en vooral enorm ongezellig.
Tip 2: Reageer en maak eigen posts
Social media wordt pas sociaal als je niet alleen leest, maar zelf ook schrijft.
Reageer met een comment op berichten van anderen en vooral: maak zelf ook eens iets. Schrijf een berichtje, deel een foto van je kat (heel populair op Mastodon ;~) ), deel een link naar een interessant artikel of iets anders.
Verwerk hashtags in (of onder) je bericht en mensen zullen je vinden.
Tip 3: Like en boost
Onder een bericht staat altijd een aantal symbolen. Een ster is om te liken. Dat heeft geen effect op algoritmes (want die zijn er niet) en anderen merken het ook niet, dus het is ook geen wedstrijdje in wie het meest populair is (heel fijn).
Toch heeft het aanklikken waarde, want degene die de post schreef krijgt er wel een melding van. En dat voelt dan als een “hé, ik heb je gelezen en vond het de moeite waard”. Dus strooi gul met die likes, daar wordt het extra gezellig van.
Een andere knop is de boost-knop. Daarmee deel je een bericht, waardoor ook jouw volgers het zien. Dat is dus van waarde voor degene die de post maakte, én (hopelijk) voor de mensen die jou volgen.
Boosten is samen met hashtags de belangrijkste manier om mensen met elkaar in contact te brengen.
In je browser en in de originele Mastodon-app kun je alleen “kaal” boosten, dus zonder commentaar. In een app als Ivory kun je ook boosten met je eigen tekst erbij. Dat laatste vind ik fijn, dus ik gebruik die meestal.
Tip 4: Ontvolg mensen weer
Ik zei het al een paar keer: Mastodon heeft geen algoritme dat voor jou bepaalt wat je te zien krijgt. Jij bepaalt hoe je tijdlijn er uit ziet.
Dat doe je door ‘m rijk te vullen en mensen en hashtags te volgen.
Dat doe je ook door af en toe weer op te ruimen. Door hashtags te ontvolgen bijvoorbeeld. Of door een account dat jouw favoriete hashtag veel gebruikt, maar vet saaie berichten schrijft apart te muten zodat je ze niet meer ziet. Of je kunt de boosts van iemand muten, zodat je alleen eigen berichten ziet (bijvoorbeeld omdat iemand wel erg veel politieke dingen boost en je dat te veel vindt).
Je kunt ook mensen die je volgde weer ontvolgen, dat is heel gebruikelijk in Mastodon. Bijvoorbeeld omdat iemand toch maar heel sporadisch over dat ene interessante onderwerp schrijft en vooral over iets dat je niet zo leuk vindt. Of omdat iemand een toon heeft die je niet zo prettig vindt, of om een andere reden.
Je kunt iemand ook eerst een week of een maand muten, om te testen of je blij bent als iemand weer terug is in je tijdlijn (dat doe ik meestal). Hier lees je er van alles over.
Tip 5: Struin door de site Feditips
In alle tips en stappen linkte ik er al een paar keer naar toe: de site Feditips. Dat is een site met al deze stappen en tips over Mastodon, en dan nog véél meer. Super handig opgeschreven én deze persoon zit uiteraard ook op Mastodon en is dus heel tof om daar te volgen.
Tip 6: Maak lijsten aan
Vooral al het een beetje vol begint te worden op je tijdlijn, kan het heel fijn zijn om lijsten aan te maken. Die zijn alleen zichtbaar voor jou en je kunt er op klikken om alleen de berichten uit die lijst te zien.
Zo kun je bijvoorbeeld een lijst aanmaken met accounts die je volgt en die te maken hebben met een bepaald onderwerp. Of (dat doe ik); een lijst met favoriete mensen waar je niks van wilt missen.
Als ik dan even niet op Mastodon ben geweest en mijn tijdlijn staat even véél te vol, dan negeer ik alles, maar bekijk alleen die lijst. :~)
Vraag 1: Is Bluesky niet net zo’n prima alternatief?
Veel mensen maken op dit moment accounts aan bij Mastodon of Bluesky, omdat ze de kriebels krijgen van wat er allemaal bij Meta en X gebeurt. Heel goed wat mij betreft en ik denk dat we samen stap voor stap de regie terug moeten nemen.
Ik denk alleen dat Mastodon daar voor nu de beste oplossing voor is. Of zoals experts Marleen Stikker en Danny Lämmerhirt van Waag Futurelab zo helder schrijven:
“Bluesky telt nu wereldwijd 23 miljoen gebruikers en groeit onstuimig. Voor journalisten, politici en influencers is het een alternatief omdat haatdragende taal, desinformatie en bots daar grotendeels afwezig zijn. Voorlopig. Er is namelijk geen enkele garantie dat Bluesky niet dezelfde weg aflegt als het voormalige Twitter.”
“Bluesky is een for-profit company met investeerders die banden hebben met Donald Trump en Steve Bannon. Dat Bluesky de status heeft van een ‘public benefit corporation’ heeft niet veel om het lijf en voorkomt niet dat Bluesky in handen is van exact dezelfde big tech elite die zich naast Trump in het Witte huis heeft genesteld. Bluesky blijft in controle van de onderliggende technologie. Dit betekent dat het bedrijf moderatieregels kan aanpassen en gebruikers of partnerdiensten kan uitsluiten. Het fundamentele probleem dat het digitale dorpsplein en daarmee het publieke debat in handen is van big tech wordt met Bluesky dus niet opgelost.”
Vraag 2: Is Mastodon ook interessant voor m’n marketing?
Dat is een interessante vraag en ik weet het antwoord nog niet zo goed.
Ik kan je wel vertellen dat ik degene die mijn webonderhoud doet via Mastodon heb gevonden en dat er ook iemand via Mastodon bij me kwam voor een merkstrategietraject :~)
Ik ben zelf nog maar net begonnen om ook over m’n werk te schrijven op Mastodon. Tot nu toe had ik het vooral over al het andere dat ik boeiend vind. En omdat al dat andere veel is (vogels, natuur, lekker eten, literatuur, toneel, politiek, breien, muziek, essays, kunst, strips en meer) heb ik sinds heel kort twee accounts. Een persoonlijk account voor wie me wil volgen over van alles en nog wat. En een werk-account waar ik me niet bezwaard hoeft te voelen om te leuteren over positionering, integere marketing, copywriting en storytelling. (en belanrijk: aan beide instances doneer ik om te ondersteunen en bij te dragen).
Hoe dat verder zal gaan weet ik nog niet, maar ik heb het er leuk en ik zou je aanraden om eerst gewoon met een persoonlijk account te beginnen en dan te onderzoeken (als je je eenmaal thuis voelt) of er een apart account bij moet of dat het best samen kan.
Vraag 3: Ik heb nog allerlei vragen over Mastodon, mag ik je die stellen?
Ik hoop dat ik je met dit ellenlange artikel op weg heb geholpen en verwijs je verder voor praktische vragen vooral naar Feditips. En je kunt ook vragen stellen op Mastodon aan anderen. Mensen zijn heel behulpzaam als je het niet te gek maakt.
Want ik vind het leuk om over big tech en digitale autonomie, en integere marketing te praten. En ik ben fan van Mastodon en daarom schreef ik dit blog voor je.
Maar ik ben geen expert en ik kan ook zomaar veel te veel tijd kwijt zijn aan het beantwoorden van vragen terwijl ik ook graag andere dingen doe.
Ik vind het wel superleuk als je onder dit blog reageert! Ook dat is digitale autonomie en verbinding. Laten we daar samen vooral voor blijven zorgen.
P.S.
Vond je dit een waardevol blog? Misschien wil je me dan wel trakteren op een kopje koffie of thee via deze donatie-pagina. Dan schrijf ik tijdens dat kopje koffie vast een volgend blog waar je iets aan hebt. Dank!
hoe stel je “posting language” op Nederlands, ajb? (of moet dat echt per bericht?)
Waar kun je hashtags volgen?
Ik kan wel “followed hashtags” vinden, maar niet waar je ze moet “invoegen”
De taalinstellingen gaan niet per bericht, maar algemeen en stel je in bij de instellingen (tandwiel linksboven in je browser). En dan bij “other”, daar staat rechtsboven de posting language. Die staat default op “interface language”, maar als je zoals ik je interface op Engels hebt, zodat je makkelijker dingen kunt opzoeken op bijvoorbeeld Feditips, maar je schrijft in het Nederlands – dan moet je dat dus daar aangeven. Zie ook hier (bij Feditips is een zoekvenster en dat werkt geweldig): https://fedi.tips/setting-your-language-preferences-on-mastodon-and-filtering-out-posts-in-other-languages/
En hashtags kun je gewoon invoegen door ze te tikken. Zodra je #gitaar schrijft (bijvoorbeeld), dan wordt dat een hashtag die door anderen opgepikt kan worden. Zie ook hier: https://fedi.tips/what-are-hashtags-how-do-i-use-them-on-mastodon-and-the-fediverse/
Succes en plezier gewenst! (en welkom daar :~) )
Dankjewel Sandra. Dit helpt me om de overstap aan te durven zodra ik daarvoor de tijd ga nemen. Dat kan nog even duren…
Fijn ook dat je Bluesky bespreekt. Die valt voor mij nu af, dus ik ben extra blij met je duidelijke aanwijzingen.
Veel hartelijks voor jou!
Fijn dat je er iets aan hebt Kaja. En dat is precies de reden waarom ik het schreef: om mensen te helpen om de overstap te durven. En om ze handvatten te geven om na de overstap te weten hoe ze er stap voor stap voor kunnen zorgen dat het leuk wordt. Kom vooral wanneer het je uitkomt.
En je hoeft niet in één keer over te stappen. Je kunt ook eerst even beide hebben en dan na een tijdje (als dat je past) een ander kanaal opzeggen. Het kan ook naast elkaar.
Alle goeds!
Fijn Sandra! Dank je voor deze blog.
Ik heb meteen een account genegeert en heb Bluesky er weer afgegooid (dat ruimt op 😁)
Nu nog een app waarin ik verrijkt kan boosten. Degene die jij gebruikt is alleen voor iOS. Nog niet gelukt, ik zoek nog even door want het maakt het wel leuker vind ik.
En nu eerst maar eens dat eerste bericht!
Ai ja, ik heb zelf geen Android en dan geen ervaring met die apps. Ik zie dat Feditips er hier drie tipt, maar kan niet zien of je dan ook kunt boosten met toelichting: https://fedi.tips/which-apps-can-i-use-should-i-use-the-official-app-or-a-third-party-app/
Maar ik kan het even voor je rondvragen :~)
Kom maar op met die gepinde voorstelpost!
Geen probleem! Ik heb nu Tusky, die staat bij hem ook op het lijstje zie ik. Niet aan gedacht om bij hem te kijken, maar met Firefox kwam ik dezelfde 3 tegen met reacties van gebruikers. Ook met deze kan ik er niets bij zetten, maar wie weet komt dat nog.
Post komt. Nu eerst lekker naar buiten.
En anders kun je altijd als work-around de link naar de post kopiëren, je commentaar schrijven in een nieuwe post – en die link plakken. Dat is delen met commentaar. Maar een kant-en-klaar knopje is fijner :~)
O! terwijl ik dit schrijf zegt iemand dat OpenVibe het kan. Dus die zou je kunnen proberen.
Veel plezier nog in de laatste middagzon!
Hoi! Kun je mij vertellen of je je Mastodon profiel ook enkel openbaar kunt maken voor je eigen ‘vrienden/volgers’? Of is het altijd zichtbaar en vindbaar voor iedere Mastodon gebruiker? Ik hoor het graag, bedankt voor de uitgebreide informatie in je artikel!
Hoi Steefy,
Ja, dat kun je allemaal beperken. Dan moet je eerst checken of je standaard instellingen in je profiel goed staan. Dat is bij “public profile” en dan het tabblad “privacy and reach” en daar kun je aan of uitvinken of je berichten en je profiel door zoekmachines gevonden mag worden.
En als je dan posts schrijft kun je elke keer opnieuw instellen of je wilt dat het voor iedereen op Mastodon zichtbaar is, alleen voor volgers (dat is wat jij wilt) of zelfs alleen voor de mensen die genoemd worden (met een @) in je berichtje. Je leest er hier ook meer over: https://fedi.tips/who-can-see-my-posts-in-mastodon-how-do-i-send-dms-in-mastodon/
En ik kan me voorstellen dat je dan ook niet wilt dat mensen je “zomaar” kunnen volgen, maar dat je daar toestemming voor wilt geven? Dat is wel een drempel voor mensen, maar als je dat belangrijk vindt kun je dat ook instellen en daar kun je hier meer over lezen:
https://fedi.tips/restricting-who-can-follow-you-in-mastodon/
En fijn dat je wat aan het artikel had!
Dank voor je aanvulling !
Bij het doneren stuurde ik een privé bericht maar las dat er, i.p.v. ‘duidelijke’ (wat de bedoeling was) ‘onduidelijke’ stond…. gelukkig was het een privé bericht;-) Dus dank voor de DUIDELIJKE uitleg!
Dankjewel voor je donatie en je attente woorden Nellian! Ik ben blij dat je iets aan m’n uitleg hebt – en ik ben blij dat de afgelopen twee weken Mastodon nog voller druppelt met allerlei leuke nieuwe mensen.
Groet!