Het is de zomer van 1991. Ik ben zestien en fiets met mijn vrienden langs weilanden en bloeiend koolzaad richting onze stad Groningen. Als we er bijna zijn, zien we opeens een levensgroot vers geschilderd hakenkruis op een betonnen pijler van een spoorbrug.

De volgende dag fietsen we terug met blikken verf uit de garages van onze ouders. We klimmen naar de brugpijler en toveren het hoekige hakenkruis om tot een glimlachende paarse vis met glinsterende gouden schubben. 

Het maken van die vis is dertig jaar later nog steeds een dierbare herinnering. Niet alleen vanwege de vriendschap maar vooral om de manier waarop we dat hakenkruis lieten verdwijnen. We schilderden geen gehaaste leus maar maakten van het hakenkruis iets nieuws. 

Dát is creativiteit

Creativiteit is het vermogen om nieuwe dingen te bedenken. Creativiteit begint met verbeelding en die vertaal je door iets te doen of te maken. Je schildert een vis, je bouwt een ruimtewezen van Lego of je speelt een zelfbedacht stuk op de piano. 

Maar creativiteit is niet alleen voor kunstenaars of kinderen. Creativiteit is voor iedereen en zeker voor ondernemers. 

Als je geen molenaar of klompenmaker bent, wordt je werk er niet beter van als je de dingen blijft doen zoals ze nou eenmaal al honderd jaar gedaan worden. Je blogs worden niet interessanter als je schrijft wat iedereen al schrijft en je diensten worden niet aantrekkelijker als je doet wat je al jaren doet. 

In dit blog 12 korte tips die mij vaak helpen om m’n creatieve ruimte te vergroten. 

Tip 1: Zorg voor ruimte in je hoofd (weg met die telefoon)

Je verbeelding werkt niet zonder lucht in je gedachten. Prop je hoofd daarom niet vol met input en prikkels en stel regels in voor je eigen telefoongebruik. 

Kijk bijvoorbeeld niet op je telefoon als je voor het stoplicht of de brug wacht. Alleen dan zie je de mensen om je heen, de bladeren aan de bomen en de manier waarop de golfjes op het water veranderen als een schip voorbijvaart. Laat je telefoon in je zak zitten als je op de bus wacht of in de wachtkamer zit. 

Geef je verbeelding een kans.

Tip 2: Obeserveer de creatieve processen van anderen

Er zijn allerlei professionals die zinnige dingen vertellen over de manier waarop zij met hun creatieve processen of blokkades omgaan.

Beluister bijvoorbeeld dit gesprek tussen cabaratier Theo Maassen en columnist Sheila Sitalsing. Of lees een interview met hiphopartiest Little Simz of schrijver Nina Polak.

Tip 3: Vertraag je denken

Als kind maak je gemakkelijk allerlei associaties. Een tak lijkt op een eekhoorn en een scheur in een tegel geeft de stoep een gezicht. Als volwassene is het lastiger om die vrije associaties te hebben.

We denken als groot mens steeds sneller en onze hersenen kennen de gebaande paden. Die snelheid heeft veel voordelen maar het is daardoor ook moeilijker om de meest voor de hand liggende dingen te negeren en out of the box te denken.

Professor Giovanni Corazza vertelt in deze TedTalk waarom creativiteit zo belangrijk is, waarom we daarvoor ons denken moeten vertragen en hoe je dat kunt doen.

If someone says: “You’re a slow thinker”, you should say: “Thank you very much.”

Giovanni Corazza

Tip 4: Werk af en toe met iemand samen

Als zelfstandig ondernemer ben je misschien gewend om alles alleen te doen en daar heb je vast ook bewust voor gekozen. Het kan heerlijk zijn om alles zelf te kunnen bepalen en met weinig mensen te overleggen.

Tegelijk kan het de ruimte in je hoofd verkleinen als je voortdurend alleen je eigen visie kent, je eigen manier van werken doet en naar je eigen gedachten staart.

Kijk of je af en toe een project met iemand samen kunt doen voor een frisse blik en andere input. Zo werk ik bijvoorbeeld soms samen met kantoorgenoot Hanneke Laaning van Studio Vensterbank. Door samen open te brainstormen over concepten verbreed je je manier van kijken.

Tip 5: Doe een creativiteitscursus

Fotograaf Lucy Lambriex maakte een korte cursus “Unlock Your Creativity With Photography and Writing” en ik volg die cursus op dit moment. Ik ben geen fotograaf, maar het is heerlijk om de fotografie-opdrachten te doen, te spelen, te experimenteren en daar op te reflecteren. 

Een aanrader dus. En nee, ik heb geen aandelen en doe nooit aan affiliate marketing. Dat is ook niet nodig, want je kunt de cursus gratis doen.

Met deze link van Lucy krijg je in plaats van twee weken, een hele maand gratis toegang tot Skillshare. Als je in je agenda zet wanneer je weer moet opzeggen kan er niks misgaan. Maar misschien wil je ook wel blijven voor een van de andere cursussen op het platform.

Tip 6: Free write een paar keer per week

Free writing betekent schrijven zonder doel en ik heb gemerkt dat dat veel ruimte in m’n hoofd geeft. Het schijnt het beste te werken als je het doet voordat je opstaat, maar met een kind van acht past dat niet altijd, dus ik doe het juist vaak als start van de werkdag. 

Zet je telefoon uit, en schrijf met de hand drie pagina’s vol. Ik gebruik een uitwisbare Bambook (nee, ook geen aandelen) en het fijne daarvan is dat je tijdens het schrijven weet dat het weer gewist gaat worden.

Schrijf gewoon wat in je opkomt en als je niet weet wat te schrijven, schrijf je dat. Schrijf steeds door, stop niet. Je zinnen hoeven niet mooi te zijn. Spuug alles uit je brein, zonder doel. Ik zou het zelf nog veel vaker moeten doen.

Tip 7: Doe een proefles Qi Gong

Sinds een paar maanden volg ik weer Qi Gong-lessen en ik sta versteld van de helderheid die dat brengt in mijn hoofd en m’n lijf. Mediteren of hardlopen is er niks bij.

Hoe die relatie tussen Qi Gong en creativiteit precies werkt, weet ik helaas niet. Ik weet wel dat het beroemde conservatorium Berklee College of Music een vak geeft dat Qi gong, Musicianship and the mastery of creativity heet. Er zijn dus meer mensen die de relatie tussen Qi Gong en creativiteit merken.

 

Tip 8: Neem jezelf serieus, maar niet té

Creatieve processen zitten altijd vol frustrerende paradoxen en dit is er een van.

Je kunt alleen iets nieuws creëren als je jezelf en je verbeelding serieus neemt. Tegelijk blokkeer je jezelf enorm als je jezelf te serieus neemt. In dit blog geef ik twee tips om het midden te vinden.

Tip 9: Stap de wereld in

Als je creatief bent combineer je bestaande dingen tot iets nieuws. Je ziet meer verschillende dingen om te combineren als je niet steeds op dezelfde plek bent. 

Het helpt om regelmatig van omgeving te wisselen en nieuwe impulsen te krijgen. Fiets eens een andere route naar je werkplek, maak een praatje met iemand bij de bushalte of werk af en toe een dagdeel in de bieb of een cafeetje in een andere stad.

Wandelen werkt ook, vooral als je die telefoon thuislaat. Het schijnt dat filosoof Friedrich Nietzsche zeven uur per dag wandelde en zelfs zei dat iedere gedachte waardeloos is als ie niet tot stand kwam tijdens een wandeling. 

Tip 10: Leer nieuwe dingen

Doe een cursus poëzie, juist als je nooit gedichten schrijft. Leer piano spelen of neem een aantal lessen fotografie.

Als je nieuwe dingen leert, kun je jezelf makkelijker toestaan om te experimenteren en te klooien. De lat ligt minder hoog en al je zintuigen staan open. Dat is sowieso al de moeite waard en die houding trilt gegarandeerd mee in je andere activiteiten. 

In het zen boeddhisme wordt dat Shoshin genoemd, ook wel bekend als een beginners mind oftewel een houding van openheid, eagerness en een gebrek aan vooroordelen.

In the beginner’s mind there are many possibilities, in the expert’s mind there are few

Shunryu Suzuki

Tip 11: Voed jezelf met veelzijdige creativiteit

Ga naar een toneelvoorstelling, lees een roman of ga naar het museum. Stap vooral ook van de bekende paden en kijk naar dingen die je niet gewend bent. 

Tip 12: Heb geduld en vertrouw op je intuïtie

Nieuwe ideeën hebben ruimte nodig, ook in tijd. Ze hebben incubatietijd nodig, bijvoorbeeld onder de douche of tijdens de afwas.

Het onbewuste deel van je brein loopt door als je met iets nieuws bezig bent en er kan opeens onverwachts iets opborrelen. Mits je geduld hebt en die ruimte neemt. 

P.S. Meepraten en meedenken over dit onderwerp? Welke tip spreekt je het meest aan en heb je zelf ook een goede suggestie? Schrijf je reactie hieronder in een comment!