Als ik mijn fiets op slot zet, zie ik door de open deur twee vrouwen een tafel optillen waar een Extinction Rebellion vlag voor hangt. Ik aarzel. 

Wat doe ik hier? Een hele zonnige zaterdag in een ruimte zitten met een groep mensen die ik niet ken. Mensen die (aannames zijn ook mij niet vreemd) misschien wel schreeuwerig of stoffig of drammerig of saai of wat wereldvreemd zijn.

En vooral: wie denk ik zelf wel niet dat ik ben? Me aansluiten bij XR, terwijl ik misschien best veel fiets, maar toch ook autorijd. En terwijl ik dan wel vleesloos eet, maar ook met regelmaat kaas op m’n boterham leg en vorige week nog een powerbank voor onderweg kocht die gegarandeerd aan de andere kant van de wereld is gemaakt. Wat heb ik nou bij Extinction Rebellion te zoeken?  

Toch stop ik m’n fietssleutel in de zak van m’n spijkerbroek en stap het buurthuis binnen. 

Ik ben bij een zogenaamde New Rebel Talk, 

Een dagdeel waarin mensen van Extinction Rebellion vertellen waar XR voor staat, wat de uitgangspunten zijn, waar die vandaan komen, hoe de organisatie in elkaar zit en hoe je mee kunt doen als je wilt.

Op de rand van het lage podium zit een spreker. Hij vertelt hoe hij zelf een half jaar geleden bij XR kwam en nu voor het eerst deze Rebel Talk houdt. “Zo zie je maar hoe snel je carrière kunt maken bij XR”, grapt hij. Een grap die me later duidelijker wordt, als er uitgelegd wordt hoe XR niet vanuit hiërarchie werkt maar met cirkels waarin iedereen zo gelijkwaardig mogelijk kan deelnemen.

In de zaal zitten samen met mij een stuk of 30 mensen. Jonge mensen en gepensioneerde mensen. Kreukloze mensen die er uit zien alsof ze zo van kantoor komen en meer robuuste mensen die bij een biologische groentekraam zouden kunnen werken. Mensen die wat stiller zijn en mensen die allerlei vragen stellen.

We horen en praten een ochtend lang samen over de CO2-ontwikkeling sinds de industriële revolutie (en hoe absurd snel dat is gegaan), over geweldloosheid (en zoeken naar de definitie daarvan) en over hoe iedereen altijd zelf kiest aan welke actie iemand wel of niet mee wil doen (en dat actievoeren tegelijk een privilege is).  

We praten, bevragen, denken en luisteren. Iemand benoemt haar aarzelingen bij één van de vier eisen van Extinction Rebellion. Ze wordt niet aangevallen om haar aarzelingen. Niet direct en niet indirect. Iemand anders vertelt hoeveel energie het geeft als je met veel mensen geweldloos actievoert.

Weer een ander zegt hoe hij achter de uitgangspunten en acties van XR staat, en zich tegelijk afvraagt of hij zich niet vergist in wat hij denkt dat het goede is. Iemand benoemt het hoge gehalte aan witheid van de groep. 

Er zijn gesprekken, er is ruimte, er zijn aarzelingen. Er is actie-bereidheid en er is frisse openheid. Er is ruimte voor reflectie én er wordt gehandeld. Mijn aarzelende ongemak lost op en ik voel me verrassend op m’n zoekende plek.

Maar in de weken daarna komt mijn ongemak dubbel zo sterk terug

Ook al weet ik zeker dat ik 9 september naar de support demo bij de A12 ga, de verlammende aarzelingen en gezellig destructieve stemmetjes zijn al snel volop terug.  

Want jemig, het plan om dagenlang een snelweg te blokkeren is niet niks. Mijn morele geweten zou veel liever een door alle burgemeesters en buurvrouwen goedgekeurde mars lopen. 

Maar hoe vaak heb ik en hebben vele anderen dat al niet gedaan? Ik was er vanuit Groningen bij toen in 2019, zo’n 25.000 mensen in Den Haag demonstreerden en toen we in 2021 in Amsterdam met 40.0000 mensen in de stromende regen leuzen riepen. Het heeft weinig zoden aan de dijk gezet. 

Soms is er meer nodig, 

meer dan een mars met tienduizenden mensen. Soms moet iets geweldloos schuren en schurken om eindelijk gehoord te worden. 

En er is veel om te horen, want iedereen weet het – het gaat niet goed. Al heel lang niet.

De overstromingen in Pakistan vorig jaar waarbij een derde van het land onder water kwam te staan, 1.700 mensen om het leven kwamen en volgens Unicef bijna 4 miljoen kinderen nog steeds in levensgevaar zijn.

Volgens een rapport van de WHO en Unicef zijn vorig jaar ongeveer 43.000 Somaliërs overleden als gevolg van de ergste droogte in veertig jaar. Door de opwarming van de aarde is de kans op droogte in de Hoorn van Afrika volgens onderzoek ongeveer honderd keer groter geworden.

Cijfers die er niet om liegen.

Ik durfde de afgelopen zomer bijna niet meer met onze negenjarige naar het Jeugdjournaal te kijken. De grootste bosbranden uit de Europese geschiedenis in Griekenland, droogte in Spanje, 14 miljoen hectare bos verbrand in Candada en 200.000 mensen geëvacueerd, de branden in Hawaï en ga zo maar bedroevend en beangstigend door.

Orkanen, overstromingen, branden. Greta Thunberg zei het ruim vier jaar geleden al toen ze zestien was: “Our house is on fire”. En zo’n drie jaar geleden hield klimaatactivist en oprichter van Fridays for Future Uganda Hilda Flavia Nakabuye haar speech op de C40 Mayors-top:

“We are a generation of scared people, but very ambitious, very united, very persistent and very good at action. I need you to join me in this fight.”

37,5 miljard euro fossiele subsidie

In al die jaren van speeches, klimaatmarsen en petities is er niets structureels gedaan door de overheden. Er had al vijftig jaar geleden gehandeld moeten worden en nu moet het echt. 

Toch gaat ondanks al die alarmbellen jaarlijks 37,5 miljard euro overheidssubsidie naar de fossiele sector. Met dat geld kunnen we als land veel goeds doen en daar demonstreer ik zaterdag tegen.

Dus hoe ongemakkelijk het ook voelt om een actie aan te moedigen die door de burgemeester verboden is en hoe ongemakkelijk het ook voelt dat ik zelf niet heilig ben en de oplossingen niet op een presenteerblaadje heb – ik ga al dat ongemak toch maar stap voor stap aan. 

Want met in ons eentje thuis ons best doen, komen we er niet

Zo min mogelijk auto rijden, niet vliegen, plantaardig eten, de thermostaat laag draaien, geld doneren aan goede doelen en wat er verder maar allemaal wel of niet in je persoonlijke macht en mogelijkheden ligt: het is super en het is belangrijk, maar er moet veel meer gebeuren. 

Het gaat om een lange termijn-systeem dat moet veranderen. 

Zoals Eva Rovers in haar boek Practivisme zegt: “Voor verandering heb je een groep nodig. Niet zomaar een groep van losse individuen, maar een collectief van mensen met hetzelfde doel die elkaar vertrouwen, die elkaar kunnen informeren, stimuleren en waar nodig corrigeren. Zonder collectiviteit en solidariteit zijn mensen losse atomen die vrij zweven in de samenleving. Pas als ze verbinding maken worden ze de bouwstenen van iets groters.”

En gelukkig is dat aansluiten bij XR niet alleen ongemakkelijk, maar ook leuk

Ik leerde de afgelopen weken talloze nieuwe leuke mensen kennen – mensen die niet schreeuweriger, stoffiger, drammeriger, saaier of wereldvreemder zijn dan ik of ieder ander. Mensen met wie ik het juist bijzonder leuk  heb, die veel reflecteren, open en creatief zijn. 

En waar het klimaatongemak de afgelopen jaren sowieso al bijna non-stop brommend op de achtergrond in m’n bewustzijn aanwezig was: sinds ik me bij XR heb aangesloten doe ik in elk geval iets met dat gebrom.

Zaterdag in Den Haag om de regering op te roepen nu eindelijk te stoppen met die fossiele subsidies aan grote bedrijven, over een tijdje in de een of andere vorm bij de Rabobank als protest tegen hun investeringsbeleid.

En ik zoek en vind de afgelopen weken gestaag een vorm van betrokkenheid die bij me past. In Den Haag ga ik mee tekenen aan wat de grootste stoepkrijt-leus ooit moet worden en morgen repeteer voor de tweede keer mee met de percussiegroep van XR Groningen.

Creatieve uitingen die mijn innerlijke kritische stemmen niet doen zwijgen, maar die me passen.

En zo is er voor iedereen die wil een passende geweldloze vorm van actievoeren. Of dat nou zitten op het asfalt is, klimaatonderzoek doen, craftivist zijn, geld doneren, dansen, in een hesje actievoerders van druiven en water voorzien of soep koken. 

Want waar het je ook om gaat, 

Je mag staan voor je idealen en voor de wens om dingen te veranderen, ook als dat ongemakkelijk is. 

Want ja, we zijn steeds meer gewend dat alles moeiteloos en smeuïg gaat. Een app om je lampen aan te doen, een laptop die niet in 60 maar in 4 seconden opstart en een relatie verbreken via een appje.   

Maar grote systemen verander je nu eenmaal niet zonder gedoe. Er is geen geruisloze funnel en geen moeiteloze Call to Action.  

De uitkomst van acties als de A12-blokkade zijn onzeker en het proces schuurt. Maar hoe graag ik dat ook zou willen: de klimaatcrisis lost niet vanzelf op en overheden zijn op dit gebied toch echt te traag.

Dus laten we samen geweldloos, duidelijk en creatief in actie komen – ieder op z’n eigen manier. Voor een betere toekomst voor iedereen.