Ik was afgelopen weekend naar een voorstelling met melancholieke Molukse liedjes en verhalen. En altijd als ik denk aan de Molukken, Suriname, Indonesië of een van de andere landen waar we als Nederland door de geschiedenis zo mee verbonden zijn – voel ik vaak een licht ingewikkelde mengeling van ongemak, rouw en nieuwsgierigheid. 

Want toen ik op de basisschool les kreeg over de Gouden Eeuw, leerde ik over de geweldige handelsgeest van Nederland, en over de dappere ontdekkingsreizigers. Niet over slavernij, onderdrukking en uitbuiting. 

En toen ik in de brugklas voor geschiedenis een spreekbeurt hield over Suriname, ging ik naar de bibliotheek om boeken op te zoeken (nee, internet bestond nog niet). En in die boeken geen woord over slavernij en uitbuiting, alleen vrolijke woorden over grote hoeveelheden bauxiet en lucratieve suikerteelt. Daar ging dus ook mijn spreekbeurt over (auw). 

Een paar jaar jaar geleden las ik (huilend) Anton de Kom’s “Wij slaven van Suriname” en sindsdien weet ik niet alleen dat Nederlanders in de Gouden Eeuw slavenhandelaren waren, maar vooral ook dat de Nederlanders als de meest wrede slavenhandelaren bekend stonden. 

Langzaam leer ik meer, 

over die ingewikkelde geschiedenis van Nederland en tegelijk is er nog zo veel dat ik niet weet, of nog niet kan invoelen. 

Voor dat laatste – invoelen – ben ik een stapje dichterbij gekomen als het gaat om de Molukken. Ik ben zelfs een beetje verliefd geworden op de Molukken, door die voorstelling (Toma Terus) van zangeres Jessica Manuputty.

Ze speelde afgelopen weekend in Assen en ik ging met een vriendin die wel wat afleiding kon gebruiken. Het was prachtig. 

De voorstelling ging over Jessica’s Molukse opa Piet die in de Tweede Wereldoorlog voor Nederland in Indonesië had gevochten en (samen met talloze andere Molukkers) op dienstbevel voor drie maanden naar Nederland moest. Vier weken op de boot met het idee om snel weer terug te keren. 

Al op de boot werden ze uit dienst ontslagen en eenmaal in Nederland moesten ze in de barakken van kamp Vught wonen. De barakken van een voormalig concentratiekamp dat nog maar een paar jaar leeg was. 

In de voorstelling zingt Jessica Manuputty prachtige Molukse liederen. Liederen over heimwee naar de eilanden, heimwee naar de witte stranden, heimwee naar familie. 

Tussendoor vertelt ze verhalen over opa Piet, 

die muzikant en een geboren artiest was. Die ervoor zorgde dat er altijd muziek was en dat iedereen zong en een instrument bespeelde. Die mango at en cashewnoten. Maar die zijn kinderen ook een Jappenkamp-opvoeding gaf. 

Ik voelde me een beetje verlegen als een van de weinige witte mensen tussen alle Molukse bezoekers (die elkaar ook nog allemaal leken te kennen). En ik vond het tegelijk een eer om zo ondergedompeld te worden in de Molukse cultuur en te horen over de geschiedenis en de familieverhalen.

Om de mensen om me heen te horen lachen van herkenning of doodstil te worden (ik ook) bij de pijnlijke momenten die zo knap subtiel indringend door de voorstelling verweven werden. 

Ik genoot van de stem van Jessica, van de enorm goede muzikanten en van de verhalen die zo integer en respectvol en zacht en stevig tegelijk werden verteld. 

Verhalen over heimwee en trauma en over een prachtig land. Tegen het einde van de voorstelling voel ik een vleug plaatsvervangend heimwee naar de Molukken en heb ik een zacht hart. 

Dank Jessica Manuputty voor deze bijzondere voorstelling, dank Natascha Manuputty voor de uitnodiging. Ik denk dat kunst (muziek, romans, toneel) misschien wel de beste manier zijn om elkaar onze geschiedenis te vertellen en te laten voelen. 

Donderdag speelt Toma Terus voor het laatst in Utrecht in Theater Zuilen. Gaat dat zien en voelen.