Soms komt een geschreven zin er in één keer perfect uit. De inhoud klopt. Het ritme klopt. De woorden zijn lekker specifiek en misschien is er zelfs subtiele binnenrijm of alliteratie.

Maar iedere schrijver weet dat dat soort perfecte geboortes uitzonderingen zijn. Over het algemeen zijn geschreven zinnen níet in een keer goed. Dat geeft niets, schrijven vraagt gewoon wat aandacht.

Schrijven bestaat uit verschillende fases

Eerst komt er een idee. Want schrijven gaat niet alleen om vorm maar vooral ook om inhoud. Iets kan nog zo mooi geschreven zijn – als het nergens over gaat, is het niks. Dan is een tekst een prachtig versierde, maar teleurstellend lege huls.

Vóór het echte schrijven komt altijd een gedachte, een gevoel of het liefst allebei. Er borrelt iets en er is een urgentie om dat op te schrijven zodat anderen het kunnen lezen.

Daarna komt meestal de volgende fase: nadenken. Nadenken over je inhoud (want waar gaat het je nou precies om en wat hoort er wel en niet bij) en nadenken over structuur. Hoe begin je je tekst bijvoorbeeld, wat wordt je opening om je lezer onherroepelijk je verhaal in te trekken?

Hoe diep en hoe precies je over inhoud en structuur nadenkt en hoeveel aantekeningen je vooraf maakt, hangt af van je eigen gebruiksaanwijzing als schrijver én het verschilt per tekst. Soms is het goed om dingen eerst heel uitgebreid voor te bereiden. Soms is het beter om meer intuïtief te werk te gaan.

Hoe je aanpak ook is, er gaat altijd iets vooraf aan het schrijven zelf.

Maar dan het schrijven

Als je gaat schrijven, probeer je je zinnen om op zo’n manier achter elkaar te zetten dat je lezer door wil lezen. Je kiest woorden en een structuur die je lezer laten voelen en snappen wat je wilt zeggen. Je knutselt een tekst in elkaar die een cadeautje is.

“En dat herschrijven dan?”

Je zou zeggen dat daarna de fase van revisie komt. De fase van het herschrijven en bijpoetsen van je tekst, misschien met de hulp van feedback van anderen. En die fase van revisie komt inderdaad ook als laatste, maar niet alléén als laatste.

Want als je schrijft, herschrijf je ook. Als je schrijft, ben je namelijk tegelijk lezer. En als je lezer struikelt, dan wil je daar als schrijver iets aan doen. Niet straks, maar nu.

Zoals een muzikant tijdens het spelen goed luistert naar de klanken die ze maakt, zo luister je als schrijver tijdens het schrijfproces naar wat je schrijft.

En zoals een muzikant een iets te luid ingezette toon wat kan bijbuigen, zo poets je ook als schrijver bij – terwijl je schrijft.

Het enige dat je daarvoor nodig hebt, is aandacht

Als je met aandacht schrijft, merk je al tijdens het tikken van een zin dat er iets niet klopt. Misschien in inhoud, misschien in ritme of klank.

Je kunt dat negeren en met oogkleppen op stug doorschrijven aan je tekst, maar dan schrijf je wat mij betreft met de verkeerde energie. Dan is het alsof je een blokkentoren bouwt op een slordig gebouwde eerste laag. Of alsof je een vloer dweilt met een doek vol modder.

Schrijf op zinnen die kloppen. Steeds opnieuw: woord voor woord, zin voor zin.

Luister tijdens het schrijven naar je eigen toon. Luister naar de lengte van je zinnen, naar het ritme en de inhoud. Lees hardop wat je geschreven hebt, poets bij en poets terug.

Elke punt, elke komma, elk ritme, elke klank: alles heeft een functie.

Schrijf met een open hart, met aandacht voor je eigen woorden. Dan krijg je gegarandeerd een mooie tekst. Een tekst die bij je past.